Već sam čin osnivanja CINS-a predstavljao je svojevrsni skandal, s obzirom na to da je osnovan od strane udruženja novinara koje se u ovom slučaju našlo u ozbiljnom sukobu interesa. Primajući stotine hiljada evra donacija godišnje na ime zaštite položaja svojih članova, NUNS je deo tog novca iskoristio za formiranje medija koji je po svim parametrima, posebno kada je način finansiranja u pitanju, predstavljao nelojalnu konkurenciju ostalim medijima u Srbiji u kojima su zaposleni članovi NUNS-a čije je interese to udruženje bilo pozvano da štiti.
Centar za istraživačko novinarstvo Srbije (CINS) sebe je definisao kao neprofitnu nevladinu organizaciju posvećenu “istraživačkom novinarstvu po najsavremenijim, međunarodno usvojenim standardima i uz korišćenje novih alata, tehnika i znanja o profesiji”.
Od svog osnivanja CINS je bio sastavni deo mreže koju je formirao OCCRP. Analizom sadržaja koji je produkovao ovaj portal relativno lako se mogu uočiti određene pravilnosti koje jasno ukazuju na političku i interesnu pozadinu njegovog delovanja.
U tom smislu ilustrativan je podatak da se u vreme vladavine Demokratske stranke i njenog lidera Borisa Tadića, CINS bavio temama poput problema čestog promena naziva ulica, trgovine mestima u studentskim domovima, problemima ilegalne eksploatacije peska dok su obrade tema iz oblasti organizovanog kriminala uglavnom više ličile na biltene Uprave kriminalističke policije i Specijalnog tužilaštva za organizovani kriminal negoli na “promociju nezavisnog, odgovornog i profesionalnog novinarstva i…. poštovanje visokih standarda u novinarstvu” kako je to navedeno na CINS-ovom sajtu.
Tako su se na CINS-ovom meniju našli pripadnici zemunskog klana, Darko Šarić, Miroslav Mišković i ostali koji su bili predmet obrade UKP dok je tom upravom rukovodio Rodoljub Milović. S promenom vlasti u maju 2012. godine CINS će nastaviti da bude medijski instrument u rukama policijskih i tužilačkih struktura i to sve do pomenutih smena načelnika pet policijskih uprava u junu 2014. godine, kada će početi da vodi otvorene kampanje protiv aktuelnih vlasti u Srbiji. Te kampanje biće zasnivane na brutalnom manipulisanju činjenicama i dokazima nepotkrepljenim spekulacijama, u čemu će se prepoznati rukopis iste škole koja je primenjena i u kampanjama koje su vođene na sajtovima pod kontrolom BIRN-a.
U pokušaju da u periodu nakon smene Rodoljuba Milovića situaciju u Srbiji predstave u što gorem svetlu “istraživači” CINS-a, Bojana Jovanović i Stevan Dojčinović, otkriće u novembru 2014. godine “Tragove međunarodne mafije u Srbiji” o čemu će u uvodu istoimenog teksta napisati sledeće: “Novinari Centra za istraživačko novinarstvo Srbije (CINS) ušli su u trag novčane transakcije od 12.000 dolara koju je moćna kriminalna grupa koja se bavi pranjem novca poslala u Srbiju. Novac je uplaćen na bankovni račun osamdesetogodišnje ruske imigrantkinje Sabine Buzdum koja je, zajedno sa članovima svoje porodice, osnovala više kompanija na adresi svoje kuće u Beogradu….. Sabina je u međuvremenu umrla, ali na papiru je i dalje vlasnica fantomske firme.” [18] Ovo neverovatno “istraživačko postignuće” najpoznatijih imena CINS-ove redakcije postaće predmet podsmeha stručne javnosti i najbolji dokaz amaterizma ljudi koji su se, simulirajući bavljenje ozbiljnim istraživačkim novinarstvom, okitili svim mogućim novinarskim nagradama i na kontu toga, za svoje poduhvate dobijali stotine hiljada evra donacija.
Ništa bliže profesionalnim standardima CINS se neće približiti ni tekstom „Srbija i Kosovo pregovaraju, kriminalci profitiraju“ [19] u kome će se potpuno neosnovano i zlonamerno pregovarački proces, čiji je cilj normalizacija odnosa Srbije i Kosova predstavljati kao podsticaj za zamah prekograničnog kriminala.
Posebnu ulogu u stvaranju reputacije ozbiljnog istraživačkog medija odigrali su NUNS i povezane organizacije i pojedinci zahvaljujući kojima su CINS i njegovi novinari, uprkos dokazanom manjku profesionalnosti u svom radu, postali najnagrađivanija grupa u Srbiji. Koliko je CINS bio favorizovan u procesu dodeljivanja nagrada ponajviše svedoči slučaj NUNS-ovih novinarskih nagrada, koje finansira Ambasada SAD u Beogradu, a koje su 2012, 2013, 2014, 2015 i 2017. godine, za tekstove objavljene u toku prethodnih godina, sve dodeljene CINS-u u kategoriji online medija, iako taj portal sve do 20. januara 2017. godine uopšte i nije bio registrovan kao medij.
KRIK – paukova mreža za lov na unapred određene mete
U leto 2015. godine formirana je Mreža za istraživanje kriminala i korupcije (KRIK) kao “neprofitna nevladina organizacija osnovana radi unapređenja istraživačkog novinarstva u Srbiji”. Organizaciju je osnovala grupa novinara predvođena Stevanom Dojčinovićem, koja se bez ikakvog javno datog objašnjenja odvojila od redakcije CINS-a i prostom deobom duplirala broj OOCRP-ovih podružnica u Srbiji.
U oktobru 2015. godine KRIK je objavio senzacionalistički tekst o 24 stana koje je kupio gradonačelnik Beograda Siniša Mali što će biti tek prvi tekst u kampanji koju će ovaj portal voditi protiv prvog čoveka srpske prestonice.
Iako je Mali ukazao da je reč o falsifikovanom potpisu (što su u okviru istrage bugarske policije potvrdila i zvanična grafološka veštačenja) i da je on vlasnik samo jednog od spornih stanova, KRIK će nastaviti sa optužbama na račun beogradskog gradonačelnika što će u jednom trenutku prerasti u ostrašćenu kampanju koja će, paradokslano, u suštini razotkriti pravu prirodu KRIK-ovih nastojanja.
Svoj profesionalni sunovrat redakcija te mreže doživeće objavljivanjem teksta “Najpoznatiji Srbi koji se pojavljuju u ‘Panama papers’” u kome će prezime gradonačelnika Beograda biti pomenuto tačno 14 puta iako se u samom tekstu konstatuje da se u “’Panama papers’ bazi ne pojavljuje dokumentacija o kompanijama gradonačelnika Beograda Siniše Malog”.
Ovakav krajnje neprofesionalan pristup obradi teme pomenutog teksta razotkriće neinformativne motive kampanje koju je KRIK mesecima vodio protiv Siniše Malog što je na sajtu tog medija uobličeno u poseban projekat nazvan “Gradonačelnikova priča”.
U međuvremenu, sa posebnom strašću KRIK će se baviti zataškavanjem propusta i neregularnosti u radu Specijalnog tužilaštva za organizovani kriminal čemu će biti posvećeni tekstovi o sastanku na Jelovoj gori, suđenju Šariću, izboru novog tužioca za organizovani kriminal i posebno onaj o obaranju presude Šariću pred Apelacionim sudom. Iako je Antidot još u februaru 2015. godine upozoravao na propuste tužilaštva u vođenju postupka protiv Šarića i opasnost da bi zbog tih nepravilnosti optužnica protiv njega mogla da doživi svoj debakl, KRIK je za ukidanje presude Šariću u svom tekstu, bez ikakvih osnova i argumenata, optužio članove apelacionog sudskog veća.
Pored toga što je Bojani Pavlović i Stevanu Dojčinoviću, kao autorima teksta, zasmetalo to što je odluka Apelacionog suda na sajtu objavljena “u petak popodne, posle isteka radnog vremena”, autorski dvojac se obrušio na sudije koji su bili članovi veća navodeći sve ranije odluke o poništavanju prvostepenih presuda u kojima su oni pojedinačno učestvovali da bi u nastavku, bez ikakvih osnova i dokaza, doveo u vezu te ranije slučajeve sa njihovim glasanjem prilikom odlučivanja o prvostepenoj presudi Šariću.
Opširnije o ovoj temi pročitajte OVDE.
