Dan primirja danas se obeležava širom Evrope a ujedno je u pitanju i 13. godina kako se taj dan u Srbiji praznuje kao državni praznik.
U Srbiji će nizom događaja biti obeležen ovaj dan – u Beogradu državna ceremonija povodom Dana primirja u Prvom svetskom ratu u Prvom svetskom ratu počeće u 11.00 kod Spomen-kosturnice branilaca Beograda u tom ratu, a predvodiće je ministarka za rad, zapošljavanje, boračka i socijalna pitanja Milica Đurđević Stamenkovski.
Na Francuskom vojnom groblju vence će položiti zvaničnici Grada Beograda, dok će na Spomenik Neznanom junaku na Avali venac položiti premijer Srbije Đuro Macut.
Istorija
Nakon četvorogodišnjeg rata, koji je do tada bio najveći u istoriji, primirje između Centralnih sila i sila Antante je potpisano 11. novembra 1918. godine tačno u 11 sati.
Sledeće godine kralj Džordž V zamolio je britansku javnost da u 11 sati održi trenutak tišine – kako bi se prisetili momenta kada su topovi utihnuli.
Dan je postao poznat kao Dan primirja – dan sećanja na kraj Prvog svetskog rata i na izgubljene živote.
Sam čin potpisivanja primirja dogodio se u 5.45 ujutro 11. novembra 1918. godine u Kompjenju, u oblasti Pikardiji u Francuskoj.
Sporazum je stupio na snagu u 11.00 sati, čime je rat na Zapadnom frontu zvanično završen „u jedanaestom satu jedanaestog dana jedanaestog meseca“.
Od samog početka, zemlje širom sveta obeležavale su godišnjicu mira.
U Sjedinjenim Američkim Državama predsednik Vudro Vilson takođe je proglasio prvi Dan primirja 1919. godine, iako ga Kongres nije zvanično priznao do 1926. godine.
U Francuskoj je Dan primirja prvi put obeležen 1920. godine, a postao je državni praznik 1924. godine.
Mnoge zemlje koje obeležavaju Dan primirja imaju zajedničke rituale ili spomenike. Na primer, od 1919. godine, ceremonije širom sveta uključuju kratku tišinu koja počinje u 11.00 sati.
U nekadašnjoj Kraljevini Srba, Hrvata i Slovenaca 1919. godine Dan primirja je obeležen nezvanično – u Beogradu je bila parada, a venci su položeni na grobove oslobodilaca.
Kraljevskim ukazom 11. novembar proglašen je neradnim danom i zvaničnim praznikom u celoj Kraljevini SHS 1921. godine.
Učesnici događaja Dana primirja gotovo uvek su nosili ili prikazivali cveće – crvene makove u zemljama engleskog govornog područja i plave različke u Francuskoj i Belgiji.
Simbol praznika – Natalijina ramonda
Simbol ovog praznika je cvet – Natalijina ramonda.
Dan primirja je u Srbiji neradan dan, a obeležava se i u Velikoj Britaniji, Belgiji, Novom Zelandu, Francuskoj, u zemljama Britanskog Komonvelta to je „Dan sećanja“, a u SAD je „Dan veterana“.
U Srbiji se amblem tog praznika, koji bi trebalo nositi na reveru, sastoji od motiva odlikovanja Albanske spomenice s početka 20. veka – zeleno-crne trake koja okružuje stilizovani prikaz ljubičastog cveta, Natalijine ramonde.
Ta ugrožena biljka raste na istoku Srbije i na planini Kajmačalan, gde je srpska vojska pod komandom vojvode Živojina Mišića, vodila žestoke borbe protiv bugarskih snaga tokom pripreme proboja Solunskog fronta, uvoda u oslobađanje Srbije u Prvom svetskom ratu.
Natalijinu ramondu nazivaju i „cvet-feniks“ jer se, kada nastupi sušni period, pritaji i osuši, da bi s prvom kišom ponovo ozelenela.
Albanska spomenica
Osim ramonde, u amblemu se pojavljuje i motiv trake Albanske spomenice, koja se nalazi iznad cveta.
Prvog aprila 1920. godine, putem Ukaza, uspostavljena je Albanska spomenica kao sećanje na prelazak kroz Albaniju tokom Evropskog rata 1915. godine.
Prema ovom Ukazu, pravo na Spomenicu imali su svi vojni pripadnici koji su bili angažovani tokom prolaska kroz Albaniju, uključujući i članove stranih vojnih misija koji su zajedno sa srpskom vojskom prolazili kroz tu zemlju.
Spomenica je izrađena u obliku dvoglavog orla sa srpskim grbom na grudima i kraljevskom krunom na vrhu.
Na prednjoj strani, ispod orla, nalazi se medaljon okružen vencem od lovora, s profilom Aleksandra Karađorđevića, uz natpis: „Svojim ratnim drugovima Aleksandar“.
Na poleđini, u tri reda, stoji natpis: „Za vernost otadžbini“.
Ukazom od 6. novembra 1921. godine, Spomenicom je odlikovano 142.148 oficira, podoficira, kaplara, redova, obveznika činovničkog reda i sveštenika.
Naredbom od 6. marta 1940. godine, svi pripadnici crnogorske vojske koji su ostali na vojnoj dužnosti zajedno sa srpskom vojskom na Solunskom frontu bili su odlikovani Albanskom spomenicom.
foto (BETAPHOTO/MINISTARSTVO ODBRANE SRBIJE)
