Za vreme rimskog cara Likinija (Licinija – Flavije Galerije Valerije Licinijan Licinije – Flavius Galerius Valerius Licinianus Licinius – rođen 250. godine, poginuo 325. godine, vladao od 308. do 324. godine) nastadoše ponovni progoni hrišćana, te je i u vojsci, pod pretnjom oduzimanja vojničke časti, zatraženo da se oni koji ispovedaše Hristovu veru nje i odreknu. Njih četrdeset ne htedoše se odreći vere Hristove, već, po predanju, jedan od njih pod imenom Kandid na to kaza: „Ne samo čast vojničku, no i tela naša uzmi od nas; ništa nam nije draže i časnije od Hrista Boga našega.“ Vojvoda Agrikola uto naredi da ih kamenuju, ali su se kamenice od Svetih mučenika odbijale i vraćale se, te pogađale one koji su ih i bacali na Svete mučenike i jedna od kamenica pogodi i vojvodu i razbi mu zube.
Obuzet besom i mržnjom vojvoda naredi da ih sve svuku, povežu konopcima i bace u jezero, koje je počelo da se ledi, dok je na obali postavio toplo kupatilo, osvetljeno i okruženo vatrom i stražu da sve čuva, kako bi nekog od mučenika naterao da se odrekne vere radi udobnosti. Samo jedan od četrdeset vojnika izgubi veru i izađe iz ledene vode, te krenu prema toplom kupatilu, ali na pragu njegovom ispusti dušu. Ostali mučenici ostaše u lednoj vodi, kada sa neba pade neobična svetlost i zagreja vodu oko vojnika, a sa njom na njihove glave spusti se i 39 venaca. Stražar na obali kada vide ovo čudo objavi svima da je i on hrišćanin, te se skinu i uđe u hladno jezero, a tada se spusti venac i na njegovu glavu, koji beše četrdeseti. Proču se po gradu da su vojnici ostali živi svu noć boraveći u jezeru, koje je dobilo debelu koru leda, ali leda ne beše oko tela mučenika. Knez Lasija i vojvoda Agrikola tada rešiše da ih pogube, tela da im spale, a ono što ne bude sagorelo da pobacaju po jezeru. Nakon tri dana od pogubljenja, Sveti mučenici se javiše episkopu Petru i rekoše mu da pokupi njihove kosti iz jezera, te episkop sa sveštenicima kasno noću, krišom od vlasti, krenu da ispuni zadatak. Kada su stigli do jezera videše kako ono svo svetli, kao da je jato zvezda sišlo na vodu, a nakon što su prišli videše da to kosti mučenika tako jarko svetle. Pokupili su sve kosti i sahranili su ih kako i dolikuje 320. godine.
Ovaj praznik se još zove i Mladenci, jer postradaše mladići, te se po starom običaju toga dana darivaju mladi bračni parovi koji su se venčali u prethodnih godinu dana. Posvećen je ovaj dan mladim bračnim parovima i zato što su Sveti mučenici bili ovenčani vencima ljubavi Hristove, dok mladencima u crkvi na venčanju takođe stavljaju vence, jer simbolišu: vence carske – budući da je svaki čovek car u svom mikrokosmosu, u svojoj kući, vence mučeničke – jer u braku treba podnositi žrtve i vence besmrtne slave u Carstvu Hristovom, te znači da supružnici trebaju biti verni jedno drugom kao što Sveti mučenici sevastijski beše verni Hristu, te da tu vernost i ljubav nikakvo iskušenje ne može i ne sme savladati. Praznik Mladenci je uvek tokom Časnog posta, te je i slavska trpeza posna i skromna. Na današnji dan, od 2012. godine, molitveno se sećamo i Sveta Četrdeset i dva Mučenika Momišićka, koji postradaše za veru od Turaka 1688. godine. Proslavljanje postradalih četrdeset učenika većinom iz bratstva Popovića i dva sveštenika učitelja, koji su živi spaljeni u crkvi Svetog Georgija u današnjem podgoričkom naselju Momišići, obavljeno je prvi put 19. maja 2012. godine na sabornoj Svetoj arhijerejskoj Liturgiji u Spomen-hramu Svetog Save na Vračaru, kojom je načalstvovao Njegova Svetost Patrijarh srpski gospodin Irinej, uz sasluženje eparhijskih arhijereja iz zemlje i rasejanja okupljenih na redovnom zasedanju Svetog Arhijerejskog Sabora, čime je potvrđeno već postojeće molitveno poštovanje Svetih mučenika među vernim narodom. Sveti mučenici Momišićki postradaše od vojske skadarskog Sulejman-paše u znak odmazde prema brdskim plemenima, a naročito plemenu Kuča. Njihove mošti su potom sakupljene i pohranjene pod Sveti presto crkve Svetog Georgija pod Goricom, gde su i počivale tokom čitavog ropstva pod Turcima, i 1936. godine su prenete u obnovljeni hram Svetog Georgija u Momišićima, te tamo položene pod Sveti presto i tu bile do 1995. godine kada ih premeštaju u grobnicu sa desne strane oltara unutar hrama. Pred verni narod mošti su iznete na praznik Mladenci 2006. godine, i tada su po drevnom pravoslavnom običaju umivene vinom i pomazane ružinim uljem, te smeštene u kivot levo od ikonostasa u momišićkom hramu Svetog Georgija, koji je od tada posvećen i njihovom svetom spomenu.
Svetih Četrdeset Mučenika Sevastijskih – Mladenci: Tropar, glas 4: Mučenici Tvoji Gospode, u stradanju svome su primili nepropadljivi venac, od Tebe Boga našega, jer imajući pomoć Tvoju mučitelje pobediše, a razoriše i nemoćnu drskost demona: Njihovim molitvama spasi duše naše. Tropar drugi, glas 1: Stradanjima svetih, koji su postradali za Tebe, umoljen budi Gospode, i sve naše bolesti isceli, molimo Ti se, Čovekoljupče. Kondak, glas 6: Vojničku službu u svetu ste ostavili i Vladici na nebesima ste prišli, četrdeset mučenika Gospodnjih: Kroz oganj i ledenu vodu ste prošli, blaženi, i dostojno ste primili slavu sa nebesa, četrdeset pobedničkih venaca. Sveta Četrdeset i dva Mučenika Momišićka: Tropar, glas 4: Dvojica sveštenomučenika momišićkih, pobožno poživješe i u strahu Božjem četrdeset učenika svojih vaspitaše, pa kao jaganjci zajedno biše zaklani, od neprijatelja vjere Hristove; tako krv svoju nevinu proliše za Jagnje Božije, koje uzima na sebe grijehe svijeta. Kondak, glas 8: Na nebozarnoj Gori momišićkoj, iznad grada Podgorice, vječno sjaji Hristovo lice, obasjavajući svjetlošću netruležnom mošti četrdeset đaka mučenika, i dvojice časnih sveštenika, što za pravu vjeru postradaše i postaše obitalište Presvete Trojice. Molitva Svetim Mučenicima Sevastijskim O, sveta četrdesetorice mučenika Hristovih, koji u gradu Sevastijskom hrabro za Hrista postradaste, kroz oganj i vodu prođoste i pokoj Carstva Nebeskoga dostigoste, koji sa Angelima i svima svetima u svetlosti likujete! Kao prijatelji Hristovi vi veliku smelost pred Presvetom Trojicom imate da rod hrišćanski zastupate, a posebno one koji vas sa verom i ljubavlju poštuju i u molitvi prizivaju. Stoga i mi, sveti spomen vaš praznujući, sa vatrenom ljubavlju vama vapijemo: Izmolite od Mnogomilostivog Gospoda oproštaj voljnih i nevoljnih sagrešenja naših, da ostalo vreme života svoga na zemlji u pokajanju i držanju zapovesti Božijih provedemo, uvek sećanje na smrt i sud pravedni imajući, na čas kada će svako po delima svojim platu primiti. Mučenici preslavni, koji se u zvanju vojničkome za ime Hristovo u kreposti i jedinodušiju podvizavaste i koji duše svoje za Njega usrdno položiste, pomozite i nama da u veri pravoslavnoj tvrdi i nepokolebivi ostanemo. O, Božiji ugodnici, budite nam zaštitnici od neprijatelja vidljivih i nevidljivih, da pod pokrovom svetih molitava vaših od svih zala zakriljeni budemo, sve do poslednjega dana i časa končine naše, te da kroz vas proslavimo Svesveto i poklonjenja dostojno ime Trojice kroz Koju sve biva, Oca i Sina i Svetoga Duha, kroza sve vekove. Amin.
Snežana Nedić
