Osamostaljivanje dece u našoj zemlji traje i do deset godina duže nego u drugim evropskim državama
Broj starih ljudi u Srbiji odavno je premašio broj dece. Podaci sa poslednjeg popisa stanovništva svedoče da u našoj zemlji živi 1.025.278 mlađih od 15, i čak 1.250.406 osoba starijih od 65 godina, što je za 225.128 više. Dok demografi upozoravaju da deca čine svega 14 odsto populacije Srbije, podaci „Eurostata” (evropskog biroa za statistiku) svedoče da je udeo dece u ukupnoj populaciji smanjen u svim članicama EU, osim u Danskoj i da Stari kontinent iz opravdanih razloga nosi taj naziv. U skoro svim zemljama članicama EU broj starijih od 65 godina u populaciji premašuje broj dece.
Podaci takođe ukazuju da Nemačka ima najmanji broj dece mlađe od 15 godina (13 odsto), a Irska najveći – čak 22 odsto stanovništva. Statistika iz najnovijeg „Eurostatovog” izveštaja pod nazivom „Biti mlad u Evropi danas” svedoči da procenat mališana u Francuskoj iznosi 18,6 odsto, dok je u Velikoj Britaniji, Danskoj, Švedskoj i Belgiji taj procenat – 17 odsto. Osim Nemačke, najmanji broj dece živi u Bugarskoj (13,7 odsto) i Italiji (13,9 procenata). Udeo dece u populaciji naše zemlje iznosi oko 14 procenata.
I dok procenat dece i mladih u populaciji Evropske unije opada, broj osoba starijih od 65 godina raste i oni su u 2014. činili skoro petinu stanovništva Evrope. U Srbiji stari ljudi čine 16,8 odsto stanovništva, a rezultati poslednjeg popisa pokazuju da je 2011. u našoj zemlji živelo 81.550 ljudi starijih od 85 godina.
Činjenicu da u našoj zemlji na 116 starih osoba dolazi svega sto dece, demograf Instituta društvenih nauka Goran Penev pre svega tumači smanjenim fertilitetom.
„U ovom momentu prosečna žena u Srbiji rađa 1,41 dete, što nije dovoljno ni za prostu reprodukciju nacije. Maksimalni fertilitet imale su generacije rođene pedesetih godina – one su ovoj zemlji godišnje darovale više od 165.000 beba. Danas se rađa manje od 65.000 beba godišnje – zbog toga je broj starijih od 65 godina za 225.128 veći od broja osoba mlađih od 15 godina”, kaže naš sagovornik.
Goran Penev dodaje da posredni uticaj na mali broj dece u opštoj populaciji imaju i migracije. Svake godine iz zemlje se iseli 30.000 osoba, a veliki broj njih u inostranstvo odvede i svoju decu i porodicu, pa se i na taj način deca „odlivaju” iz naše demografske statistike. Naš sagovornik ističe da je smanjen udeo mladih osoba u svim zemljama Evrope, ali opominje da je Srbija jedna od zemalja u kojima je taj proces najviše odmakao.
Prema zanimljivoj statistici „Eurostata”, mlade osobe u Evropskoj uniji napuštaju roditeljski dom prosečno u 26. godini. Istraživači su došli do zaključka da mladi u Hrvatskoj ostaju da žive sa roditeljima deset godina duže nego oni u Švedskoj, u kojoj adolescenti napuštaju porodično gnezdo i pre nego što navrše 20 godina.
Mladi Danci ostaju sa roditeljima svega godinu dana duže, a Finci odlaze iz roditeljske kuće sa nepune 22 godine. Oko 24 rođendana sa roditeljima se opraštaju i mladi u Holandiji, Francuskoj i Nemačkoj. Od roditelja se najteže opraštaju mladi u Hrvatskoj, koji sa mamom i tatom u proseku žive dok ne napune 32 godine, a do 30. rođendana sa roditeljima žive mladi u Slovačkoj, Malti i Italiji. Podaci takođe pokazuju da devojke ranije napuštaju roditeljsku kuću od mladića.
Kakvi su podaci za našu zemlju?
Rezultati studije „Mladi – naša sadašnjost” Instituta za sociološka istraživanja Filozofskog fakulteta u Beogradu pokazuju da više od polovine mladih u našoj zemlji još uvek ne napušta svoju devojačku ili momačku sobu, pije prvu jutarnju kafu u porodičnom krugu i živi na maminoj kuhinji. Čak dve trećine populacije između 19 i 35 godina spada u kategoriju „izdržavanih osoba”, koje finansijski pomažu roditelji.
Istraživanje koje je obavljeno 2011. godine na uzorku od 1.627 ispitanika, starosti od 19 do 35 godine u 62 opštine na teritoriji Srbije, pokazalo je da najveći broj mladih (56 odsto) živi u svojoj porodici, odnosno sa roditeljima i drugim srodnicima, a da tek svaka sedma mlada osoba živi samostalno, sa prijateljima ili rođacima dok studira u drugom gradu. Dragan Stanojević, asistent na katedri za sociologiju i jedan od autora ove studije, kaže da sa roditeljima živi dve trećine mladih između 24 godine i 25 godina, polovina mladih od 29 i 30 godina i 37 procenata onih između 34 godine i 35 godina.
„Naša zemlja pripada tzv. mediteranskom krugu zemalja, u kojima se ne podstiče samostalnost dece i u kojima mladi kasno napuštaju roditeljski dom i ostaju finansijski zavisni od roditelja, sa kojima imaju jake emocionalne veze. Njihovo odrastanje odlaže obrazovanje, a duže obrazovanje povezano je sa kasnijim zasnivanjem porodice. Produženo stanovanje sa roditeljima zajedničko je svim mladima sa područja bivše Jugoslavije – oko dve trećine mladih uzrasta od 18 godina do 34 godine u našoj zemlji živi u roditeljskom domaćinstvu, bilo da su samci ili u braku sa ili bez dece. Zanimljivo je da mladi u našoj zemlji deset godina kasnije ’prelaze’ u odraslo doba u odnosu na svoje vršnjake u Danskoj”, objašnjava Stanojević.
Katarina Đorđević Politika
