Na praznik Svete Marija Magdalene – Blage Marije, 22. jula po julijanskom, odnosno 4. avgusta po gregorijanskom kalendaru, pre 23 godine počela je agresija pod nazivom „Oluja“, koja je trajala do 9. avgusta i pada Republike Srpske Krajine (RSK).
Agresiju hrvatske vojske i policije na Kninsku Krajinu, oblasti severne Dalmacije, Like, Banije i Korduna, tog avgusta 1995. godine pomogle su muslimanska armija Bosne i Hercegovine, Hrvatsko vijeće odbrane (HVO) i NATO pakt. Sa teritorije Kninske Krajine proterano je oko 250.000 Srba, a 2.670 Srba je ubijeno ili se vodi kao nestalo, dok Dokumentaciono-informacioni centar „Veritas“ u svojoj evidenciji ima imena 1.861 poginulih i nestalih Srba, od kojih je 1.211 civila, među njima 548 žene, a većina od civilnih žrtava bila je starija od 60 godina. Uništeno je i srušeno 25.000 kuća i 13.000 privrednih objekata, 182 zadruge, 56 zdravstvenih stanica, 78 pravoslavnih crkvi, 29 muzeja, 920 spomenika kulture, 181 groblje, 352 trgovačka objekta, 211 ugostiteljskih objekata, 410 zanatskih radnji, kao i svi industrijski pogoni.
U prvostepenoj presudi hrvatskim generalima Anti Gotovini i Mladenu Markaču Međunarodni krivični tribunal za bivšu Jugoslaviju je zločinačku operaciju „Oluja“ okarakterisao kao udruženi zločinački poduhvat sa ciljem trajnog i prisilnog proterivanja Srba sa prostora Republike Srpske Krajine, ali je u drugostepenoj presudi Tribunal odbacio sve iz prvostepene presude i generali su oslobođeni.
Kolone izbeglica, poučena istorijskim iskustvom stradanja Srba na području Krajine, bežala je traktorima i automobilima preko teritorije Republike Srpske, a spas i utočište je pronašla na teritoriji Republike Srbije, i teritoriju RSK napustilo je celokupno srpsko stanovništvo.
Srbi su proterani sa svojih vekovnih ognjišta, ostavljajući za sobom sve što su sticali još i njihovi preci, sve pa i grobove svojih najmilijih i groblja na kojima su sahranjene generacije njihovih predak.
Ova agresija, pod kodnim imenom „Oluja“, sprovedena je po taktici „spržene zemlje“, kao i akcije koje su joj prethodile („Miljevački plato“, „Maslenica“, „Medački džep“ i „Bljesak“), a rezultat je do sredine novembra 1995. godine bio potpuno zatiranje srpske zajednice u Krajini.
Savet bezbednosti Ujedinjenih nacija (SB UN) nije doneo nikakve kaznene mere protiv agresora, osim „snažne osude hrvatske vojne ofanzive velikih razmjera“ (R 1009/95), kako piše u saopštenju Dokumentaciono-informacionog centra „Veritas“ (od 3. avgusta 2018. godine), a najveći paradok ove agresije, kao i onih koje su joj prethodile, nalazi se u činjenici da je agresor bila članica UN-a, a Krajina zona pod zaštitom iste organizacije i da su neke druge članice te organizacije odobrile i učestvovale u samoj agresiji.
Operacija „Oluja“ je jedna od najsurovijih etničkih čišćenja na teritoriji bivše Socijalističke Federativne Republike Jugoslavije (SFRJ) zapadno od Drine i najveći pogrom u Evropi posle Drugog svetskog rata i 4. avgust je dan žalosti u Republici Srbiji i Republici Srpskoj, dok se u Hrvatskoj taj dan slavi kao „Dan pobjede i domovinske zahvalnosti“.
Nikada ne smemo zaboraviti nevine žrtve agresije.
Snežana Nedić
