Knjiga istoričara Ilije Kukobata Jugoslovenski vazdušni saobraćaj objavljena je nedavno u zajedničkom izdanju Arhipelaga i Instituta za savremenu istoriju iz Beograda u ediciji Vreme. Knjiga Ilije Kukobata je prva celovita istorija vazdušnog saobraćaja u Jugoslaviji od kraja Drugog svetskog rata do raspada zemlje i novog ciklusa balkanskih ratova.
Prikazujući razvojni put jugoslovenskog vazdušnog saobraćaja, ova istoriografska studija pokazuje istoriju jedne zemlje, njenih ekonomskih, društvenih i političkih mogućnosti i ograničenja, uzleta i padova.
Knjiga Jugoslovenski vazdušni saobraćaj, uz obilje fotografija iz istorije vazduhoplovstva, govori o uzbudljivoj epohi od obnove vazdušnog saobraćaja posle Drugog svetskog rata, preko postepene modernizacije flote i osvajanja novih tržišta i destinacija, do vrhunca jugoslovenskog vazdušnog saobraćaja koji će se okončati u vrtlogu raspada države.
– Osnovni zadatak ove knjige bio je da prikaže razvojni put jugoslovenskog vazdušnog saobraćaja obradom različitih njegovih aspekata: državnih organa nadležnih za civilno vazduhoplovstvo i vazduhoplovnog zakonodavstva, funkcionisanja aviokompanija, unutrašnjeg i međunarodnog saobraćaja, razvoja zemaljske vazduhoplovne infrastrukture i tehničkih sredstava, odnosno letelica, kadrovske politike i bezbednosti.
Pored toga, prikazan je i odnos političkog, privrednog i vojnog vrha Jugoslavije prema vazdušnom saobraćaju: koliko su se državni organi uplitali u donošenje odluka o nabavkama aviona i izgradnji aerodroma, koliko je vazdušni saobraćaj bio ekonomski isplativ, koliko je bio pristupačan jugoslovenskim građanima, zašto je jedna socijalistička država tokom najvećeg dela svog postojanja imala više od jedne aviokompanije?
Početnu i završnu hronološku granicu ovog rada odredilo je više činilaca. Godine 1945. i 1992. su godine nastanka i nestanka socijalističke Jugoslavije, ali istovremeno predstavljaju i dva prelomna trenutka u istoriji jugoslovenskog vazdušnog saobraćaja. U prvom slučaju, reč je o godini njegove obnove posle završetka Drugog svetskog rata. U drugom slučaju, radi se o gotovo potpunom prekidu funkcionisanja ove privredne delatnosti usled uvođenja međunarodnih sankcija Saveznoj Republici Jugoslaviji i gubitka značajnog dela unutrašnjeg tržišta otcepljenjem bivših jugoslovenskih republika Slovenije, Hrvatske, Bosne i Hercegovine i Makedonije – kaže Ilija Kukobat.
Ilija Kukobat (Beograd, 1993) naučni je saradnik Instituta za savremenu istoriju. Na Katedri za istoriju Jugoslavije Filozofskog fakulteta Univerziteta u Beogradu je diplomirao 2016, a master rad odbranio 2017. godine. Od marta 2018. do marta 2019. radio je kao volonter u Muzeju vazduhoplovstva i u maju 2019. položio stručni ispit za zvanje kustosa. Doktorsku disertaciju Vazdušni saobraćaj u Jugoslaviji (1945–1992) odbranio je 2023. godine. Od aprila 2019. do aprila 2023. godine bio je angažovan kao stipendista Ministarstva prosvete, nauke i tehnološkog razvoja Republike Srbije u Institutu za savremenu istoriju, u kom sada radi. Autor je knjige Sovjetski uticaji na jugoslovensko vazduhoplovstvo 1944–1949: Između saradnje i suprotstavljanja i koautor knjige Aeroput. Društvo za vazdušni saobraćaj 1927-1948. Sekretar je redakcije časopisa Istorija 20. veka.
