Smrt — a posebno smrt ljudi — smatra se tužnim događajem, usled naklonosti prema osobi koja je umrla i zbog prekida socijalnih i porodičnih veza sa preminulom osobom. Zbog bioloških procesa koji se dešavaju sa živim organizmom, telo preminulog se, obično u skladu sa religijskim verovanjima preminulog, pokopava u zemlju ili kremira (spaljuje) i ovaj čin nazivamo sahranjivanjem.
S obzirom da sahranjivanje ima svoju dimenziju društvenog odnosa, predmet je uređivanja odgovarajućim zakonom. Zakonom se društvena pravila pretvaraju u norme, koje su obavezujuće za sve građane. U ovom slučaju, norme su propisane u Zakonu o sahranjivanju i grobljima.
PRAVNI OKVIR
Zakon o sahranjivanju i grobljima propusjue da se sahranjivanje umrlih, određivanje i stavljanje van upotrebe groblja, održavanje i uređenje groblja i krematorijuma vrši na način utvrđen propisom skupštine opštine.
Zakon takođe utvrđuje da se sahranjivanje umrlih može vršiti samo na groblju i to na onom koje je u upotrebi. Pod grobljem se smatra zemljište koje je odgovarajućim urbanističkim planom ili odlukom skupštine opštine određeno za sahranjivanje umrlih.
Poslove pogrebne delatnosti i uređivanja i održavanja groblja vrše privredna društva kojima je skupština opštine poverila vršenje ovih poslova.
Zakon je utvrdio i kaznene odredbe, odnosno da će se novčanom kaznom od 10.000 do 1.000.000 dinara za prekršaj kazniti privredno društvo, odnosno mesna zajednica ako vrši pokopavanje posmrtnih ostataka umrlog van groblja koje je u upotrebi, kao i da će se novčanom kaznom od 1.000 do 50.000 dinara kazniće se za prekršaj građanin ako vrši pokopavanje posmrtnih ostataka umrlog van groblja koje je u upotrebi.
PROSTORNI PLAN DELA GRADSKE OPŠTINE GROCKA
Naselje Grocka je sastavni deo Regionalnog prostornog plana administrativnog područja grada Beograda i za nju je Skupština grada Beograda je 27.09.2012. godine donela Prostorni plan za deo Gradske Opštine Grocka („Službeni list grada Beograda“, broj 54/12).
Prostorni plan dela gradske opštine Grocka predstavlja razvojno-strateški planski dokument za područje dela opštine koji je van obuhvata Generalnog plana Beograda. Prostorni plan se sprovodi na osnovu utvrđenih principa i pravila uređenja prostora i građenja, a u skladu sa definisanim ciljevima, principima i koncepcijom razvoja i planskim rešenjima datim u planu.
U dokumentu se još 2012. godine navodi da je većina grobalja na delu gradske opštine Grocka popunjeno, te da je neophodno proširivanje ili formiranje grobalja na novim lokacijama, a da je najizraženiji problem u opštinskom centru Grocka, te naseljima Kaluđerica, Leštane i Boleč.
Koncept razvoja komunalnih servisa podrazumeva da lokalna samouprava svoje aktivnosti sprovodi na način da postojeća groblja održava i privede standardima o sanitarno-higijenskim uslovima formiranja i funkcionisanja i da pristupi proširenju pojedinih seoskih groblja, a urgentno u naselju Grocka i Leštane.
Pravila uređenja i pravila građenja na području dela opštine Grocka za površine i objekte javne namene, koja su u ovom dokumenta pobrojana, između ostalog, propisuju da kompleks groblja bude ograđen ogradom minimalne visine 2 m i treba da sadrži: površine za sahranjivanje, saobraćajne površine, zelene površine i objekte u funkciji groblja. Zelene površine u kompleksu groblja čini, između ostalog, zaštitno izolacioni pojas i predstavlja zelenu površinu u kompleksu, na obodu, minimalne širine 20 m od ograde. Izolaciono zelenilo treba da čini visoko drveće listopadnih i četinarskih vrsta, sa većim učešćem četinarskih vrsta.
Formiranje novih humanih groblja i proširenje postojećih je aktivnost lokalne uprave opštine, JKP „Grocka” (prim. aut. sadašnje JP „Pijace i zelenilo Grocka“) i mesnih zajednica, a za naselja obuhvaćena Generalnim planom Beograda, gradske službe.
KO OBAVLJA KOJE DUŽNOSTI NA LOKALNOM NIVOU?
Lokalna samouprava u opštini Grocka čine, između ostalog, Uprava gradske opštine u okviru koje je utvrđeno Odeljenje za građevinsko-urbanističke i komunalno-stambene poslove, i Opštinska javna preduzeća, gde je „Pijace i zelenilo Grocka“ jedno od njih.
Odeljenje za građevinsko-urbanističke i komunalno-stambene poslove vrši poslove, između ostalog, uređenja, razvoja i obavljanja komunalnih delatnosti, odnosno održavanje grobalja i obavljanje pogrebnih usluga, i stara se o obezbeđivanju materijalnih i drugih uslova za trajno obavljanje komunalnih delatnosti.
Sa druge strane, Javno preduzeće „Pijace i zelenilo Grocka“, osnovano je Odlukom br. 023-41 Skupštine opštine Grocka od 13.11.2013. godine. Javno preduzeće je osnovano radi obezbeđivanja trajnog obavljanja delatnosti od opšteg interesa i urednog zadovoljavanja potreba krajnjih korisnika usluga, gde je jedan od ukupno tri zadataka: upravljanje, održavanje i izgradnja groblja i objekata koji se nalaze u sklopu groblja (mrtvačnica, kapela i krematorijuma), stara se o pribavljanju lokacija za proširenje istih, sahranjivanje ili kremiranje, održavanje pasivnih grobalja i spomen obeležja, kao i prevoz posmrtnih ostataka umrlog od mesta smrti do mrtvačnice na groblju ili do krematorijuma.
A ŠTA MI RADIMO…
Kada nam nije obezbeđeno gde možemo da se sahranjujemo i kada na groblju nema mesta – gde ćemo? U naselju Grocka je situacija takva da se svako snalazi kako zna i ume i prikazana na slikama:
Mesno groblje u Grockoj, 2012. i 2022. godine
Interesantno je primetiti da JP „Pijace i zelenilo Grocka“ ima zadatak da se stara o pribavljanju lokacija za proširenje istih, a u svom Planu i programu poslovanja preduzeća za 2022. godinu navodi: „Od momenta preuzimanja grobalja susreli smo se sa problemom nedostatka mesta za sahranjivanje. Groblje u Grockoj, Leštanima i Vinči je popunjeno i sahrane se vrše samo na već zakupljenim grobnim mestima. Izvršen je otkup parcele za proširanje groblja u Boleču i od strane osnivača (prim. aut. Opštine) nam je dodeljena parcela za sahranjivanje u Vrčinu. […] Zbog nedostatka slobodnih grobnih mesta, fizička lica parcelišu i prodaju zemljište gde se vrši sahranjivanje. U Grockoj, Leštanima i Vinči postoje groblja koja su privatna i nisu u našoj nadležnosti. […] Javno preduzeće nema zakonsku mogućnost da vrši nabavku parcele. Opština nema uređen regulacioni plan za proširivanje groblja niti može vršiti nabavku parcele bez saglasnosti Grada, isključivo Grad Beograd može vršiti nabavku parcele za proširivanje grobalja“.
Čije je problem što Opština nema uređen regulacioni plan za proširivanje grobalja ili što Opština nije pribavila saglasnost da izvrši nabavku parcele za proširivanje grobalja? Treba li građani time da se bave jer je opštinski aparat nesposoban?! Mogu li građani onda da ne plaćaju poreze opštini, s obzirom da zauzvrat malo toga ili ništa dobijaju? Pošteno, zar ne?!
Stanovnici naselja Grocka su se našli u situaciji da Opština ne radi svoj posao u delu izrade planske dokumentacije za proširivanje grobalja, niti se JP „Pijace i zelenilo Grocka“ stara se o pribavljanju lokacija za proširenje grobalja, a kamoli da se bavi pitanjem nabavke parcela, pravdajući se i prebacujući nadležnost sa jednog na drugog. Zažmurimo na značenje reči „pribavlja“ iz statuta tog javnog preduzeća, ali i na činjenicu da je „Pijace i zelenilo Grocka“ otkupilo parcelu za proširivanje groblja u Boleču, kako je navelo u svom dokumentu, ali to ne može da uradi u drugim mestima opštine. Kako sad to?! Jel’ neko lud ovde?
Imamo li morala ako bismo i pomislili da treba kazniti vlasnike privatnih grobalja? Nemamo. Treba da im zahvalimo, jer sahrana se obaviti mora. Da li je zakonito da imamo privatna groblja? Nije, zakon jasno kaže „opštinsko“. Da li smo jedina opština koja ima čak tri privatna groblja? Sigurno jesmo. Barem smo u tome najbolji! Da li imamo opštinsku upravu koja nemo stoji pred ovim komunalnim problemom? Apsolutno! Nemo ćuti i ne radi ništa već sigurno 10 godina. Da li građanin (koji sahranjuje) krši propise? Krši, jer to može samo na groblju u upotrebi. Čija je odgovornost zašto građanin (koji sahranjuje) krši propis? Odgovornost je nemarnog nadležnog organa koji mu nije omogućio gde da sahranjuje preminule u skladu sa propisima. Krši li Opština zakon zbog postojanja privatnih grobalja? Krši. Dakle, duplo golo i pune ruke posla za sudove.
A. Đorđević
